ฟยอร์ด คือ บริเวณทางภูมิศาสตร์ของช่องทางน้ำที่ยาวและแคบที่ถูกประกบไปด้วยริมฝั่งที่สูงชันอันเกิดจากกิจกรรมของธารน้ำแข็ง

ฟยอร์ด เกิดจากการกัดเซาะของธารน้ำแข็งบนที่ราบหุบเขาที่มีชั้นหินแข็งโดยรอบ โดยที่ราบหุบเขา (Valley) โดยส่วนมากนั้นมักจะเกิดตั้งแต่ในยุคน้ำแข็งที่ผ่านมา การละลายของธารน้ำแข็งร่วมกับการเด้งตัวกลับของเปลือกโลกเนื่องจากการหายไปของน้ำแข็งและตะกอนจำนวนมาก(ในทางธรณีวิทยาเรียกปรากฏการณ์นี้ว่า Isostasy) ซึ่งการเด้งตัวกลับของเปลือกโลกเกิดจากการที่น้ำหนักจำนวนมากกดทับบริเวณ หนึ่งของเปลือกโลกจนเกิดการยุบตัวและเมื่อตำแหน่งของน้ำหนักย้ายหรือหายไป ตำแหน่งที่ผิวโลกยุบตัวลงก็จะเด้งกลับอย่างช้าๆ โดยการเด้งกลับนี้บางกรณี มีความเร็วยิ่งกว่าระดับที่สูงขึ้นเสียอีก(ระดับน้ำทะเลที่สูงขึ้นเนื่องจากโลกพ้นจากยุคน้ำแข็ง) โดยส่วนมากใต้พื้นน้ำของFjord จะต่ำกว่าพื้นทะเลที่ติดกับมัน ตัวอย่างเช่น Sognefjord ในนอร์เวย์มีความลึกสุดอยู่ที่ ๑,๓๐๘ เมตร หรือ ๔,๒๖๕ ฟุต ต่ำกว่าระดับน้ำทะเลเลยทีเดียว

ฟยอร์ด( Fjord) อาจจะเป็นคำที่คนไทยเราไม่คุ้นเคยกันมากนัก เป็นลักษณะทางธรณีวิทยาหรือภูมิศาสตร์ของโลกที่เราอาศัยอยู่อีกประเภทหนึ่ง ที่เกิดขึ้นในบางประเทศ

ภาพ : จะเห็นในกรอบสี่เหลียมเมื่อก่อนเป็นแถบภูเขาสูงแล้วโดนน้ำแข็งปกคลุมกัดกร่อนจนเเผ่นดินเว้าแหว่งเกิดเป็นอ่าวแบบฟยอร์ด

โดยปกติแล้วบริเวณFjord มักจะพบ ชั้นแนวตั้งของเปลือกโลก(Sill) หรือแนวดินหรือหินที่สูงชันบริเวณปากลำน้ำซึ่งเกิดมากจาก terminal moraine ของธารน้ำแข็งที่เคยเกิดขึ้นบริเวณนั้น(terminal moraine คือ แนวดินหรือหินที่เป็นเหมือนสันเขื่อน ซึ่งเกิดจากการพัดพามารวมกันที่จุดปลายสุดของการไหล ในที่นี้คือสันกั้นธารน้ำแข็ง ที่เกิดจากการไหลของธารน้ำแข็งเอง) ในหลายกรณีมักทำให้เกิดกระแสน้ำเชี่ยวกราก หรือกระแสน้ำเค็มขนาดใหญ่ขึ้นด้วย โดยตัวอย่างคือ Saltstraumen ในนอร์เวย์มักจะถูกยกว่ากระแสน้ำขึ้นน้ำลงที่รุนแรงที่สุดในโลก

…..เนื่องจากภาคเหนือของทวีปยุโรปเคยมีน้ำแข็ง ปกคลุมมาก่อนในสมัยน้ำแข็ง จึงมีร่องรอยการกัดเซาะและการทับถมของเขตหินเก่าภาคตะวันตกเฉียงเหนืออัน ประกอบด้วยเทือกเขาที่มีอายุเก่าแก่ โดยเกิดจากการกระทำของธารน้ำแข็ง ลักษณะภูมิประเทศแบบนี้ เรียกว่า ฟยอร์ด
พบมากในแถวประเทศสแกนดิเนเวีย เช่นนอร์เวย์ สก๊อตแลนด์ และที่ นิวซีแลนด์ โดยเฉพาะที่นอร์เวย์ ซึ่งได้รับสมญาว่า ‘ราชินีแห่ง ฟยอร์ด’

ฟยอร์ด( Fjord ) หรือถ้าให้แปลเป็นไทยเรียกง่ายๆ ว่าอ่าวแคบๆ ที่เกิดขึ้นจากธารน้ำแข็งกัดกร่อนจนแผ่นดินเว้าแหว่งลึกเข้าไปพอน้ำแข็งละลายก็กลายเป็นผืนน้ำแคบๆ

ไลเซ่ ฟยอร์ด นอรเวย์Lysefjord

ลักษณะอ่าวแบบฟยอร์ด —– อ่าวแบบฟยอร์ดจะมีลักษณะยาว แคบ เป็นพื้นที่สูงชันสูงเหมือนหน้าผาอยู่รอบข้าง เกิดจาการกัดกร่อนของธารน้ำแข็งมานาน ประเทศที่ขึ้นชื่อในเรื่องฟยอร์ดก็คือนอรเวย์ เพราะภูมิประเทศของนอร์เวย์จะเป็นแบบฟยอร์ดเยอะและหลายๆฟยอร์ดที่สวยที่สุด ยาวที่สุด ในโลกก็อยู่ที่ นอร์เวย์